s k y, roz. üondy; vůdce českých sionistů dr. Ludvík Singer, poslanec a posléze také předseda pražské ž. n. o. Také nynější předseda žid. obce pražské dr. Bohumil Ste-in, autor knihy „Familie Schidlow" jest z Kolína. V kruzích pražské Orthodoxie uplatňoval se znamenitě dr. Marek Fischer, jehož otec Eliáš Fischer řídil dlouhá léta osudy kolínské náb. obce. Jako velkoobchodník a průmyslník vynikl v Prostějově počátkem 19. stol. Feiš K e 11 i n, který přijal jméno Ehrenstamm. Nabyl jmění, cti, vlivu, ale rodina zchudla opět. V K. se nar. jako synové Mojžíše Petschka Isidor Petschek 15. března 1854, Julius Petschek 14. března 1856 a Ignác Petschek 14. července 1857. Jsou známi jako majitelé dolů a bankéři. Z úzké kolínské Židovské ulice vzešel velkoprůmyslník Bernhard M a n d e 1 í k, otec Roberta, Otty a Ervína Mandelíka, majitelů cukrovarů a velkostatků. Žijí dílem v Ratiboři u Kolína, dílem v Praze. Dnešní poměry. Ještě r. 1881 žilo v městě K. 1148 Židů a mimo to bylo v každé vesnici kolem Kolína několik žid. rodin. V kolínském okrese byla druhá obec žid. v K o u-ř i m i a měla modlitebnu v K o uřimi, v Zásmu-kách a v Plaňanech. Kouřimská obec splynula před 10 lety s kolínskou a tato má dnes celkem jen 500 diušíi Chrám v Plaňanech byl odprodán a týž osud očekává opuštěný chrám v Zásmukách. Ä ti Židé, kteří dnes žijí v K., jsou až na nepatrné výjimky přistěhovalci. Skutečných kol. rodin jest zde málo. I ta nejčetnější a nejslavnější kolínská rodina Saudkova jest zde jen po přeslici zastoupena. Za dnešních hospodářských poměrů chudinou i zbývající členové ž. o. a jest obava, že pozbude i stará slavná kol. žid. obec svého významu. Dlouho byla druhou po Praze, řídila se ve všenť příkladem pražské žid. obce a měla vliv a slávu. Dnes nalezneme kolínské rodiny v celých Čechách, ve Vídni, v Budapešti, v Americe, jen v Kolíně nejsou, a Starosty žild. n. o. byli v posledních desítiletích: Po Eliáši Fišerovi následoval Nathan Schidlow, Dr. Podvine c, řed. Julius Kraus, Ignác Stein, Bernhard B o n d y, Ignác Arnstein, Max Steiner, Rajmund Heller, Dr. Josef Ornstein, Otta Reich. Od r. 1825 řídí obec vzorně pan Arnošt Spira, centrální' inspektor ČSD. v. v. Jest pokladníkem Svazu českých nábož. obcí a členem Nejvyšší rady. Touto statí nejsou ovšem podány podrobně dějiny Židů kolínských. Ty budou teprve v budoucnosti napsány, neboť v posledních letech bylo objeveno mnoho historického; materiálu, ke kterému bylo zde jen částečně přihlíženo. 298 Geschichte der Juden in Komotau. Bearbeitet von Dr. Rudolf Wenisch u. Rb. Prof. Dr. Emil Krakauer, Komotau. Im ältesten Komotaueř Stadtbuche (1468—1583) finden sich vom J. 1468 bis zu dem Judenprivileg von 1517, in welchem die Komotauer von der Obrigkeit die dauernde Ausweisung der Juden aus der Stadt und Herrschaft Komotau erwirkten, bzw. bis zum J. 1526, wo die letzten Haüsverkäufe von Seite der Juden vorkommen, als Käufer, Besitzer und Verkäufer von Häusern über 50 Juden und Jüdinnen, deren Reihe im folgenden nach gewissenhafter Zusammenstellung in alphabetischer Anordnung geboten wird, wobei 1 Rabbiner, 1 Arzt, 1 Schwertfeger und 4 Beutler sowie 2 . aus Thüringen stammende Juden vorkommen: Aaron Jud (Aaron Jud, Stotzingers Eidam) kauft zw. 1477 und 1479 III 3 von Erhard ,Plobmer ein Haus im Trunkenen Viertel neben Lob Hofner, verkauft zw. 1483 IV 30 und 1484 X 16 dem Michel Egrer sein Haus vor dem Weintor neben Johannes Schreibers Hof und verkauft zw. 1491 I 12 und 1493 IV 17 der Else Künigin sein Haus im Trunkenen Viertel neben Jörg Pleichmeister. Abraham Jud, Beutler (Abraham Jud ein Beutler, Beutler Jud genannt Abraham) kauft zw. 1477 und 1479 III3 von Hans Czamper ein Haus in der Oberen Vorstadt neben Frpmeter und Hans Czamper, wird zw. 1479 III 3 und 1483 IV 30 zweimal als Nachbar d!es Czamper und Thomas Bräuer in der Oberen Vorstadt genannt, verkauft zw. 1483 IV 30 und 1484 X 16 sein Haus in der Oberen Vorstadt zw. Plettil und Thomas Bräuer an Jörg Frank, kauft zw. 1484 X 16 und 1487 11.28:. vonljaji. j@«acz ein Häuslein in der Unteren Vorstadt zw. Jan Quacz und Wolfgang Kiichler, wobei eine Vereinbarung gegen Mitbenützung und Mitinstandhaltung von Tor und Brunnen getroffen wird, verkauft zw. 1491 112 u. 1493 IV 17 dem Lorenz Küchler genannt Korner sein Haus in der Unteren Vorstadt zw. Mathes Tuckel und Wolfgang Küchler unter Wiederholung der obigen Vereinbarung betreffs Tor und Brunnen, kauft zw. 1491 112 und 1493 IV 17 von Veit Beck ein Haus in der Unteren Vorstadt zw. Wenzel Grundmann und Teignickel, wird in dieser Zeit nochmals als Nachbar des Wenzel Grundmann in der Unteren Vorstadt erwähnt, verkauft zw. 1497 XII14 und 1498 112 dem Erhart Schlosser sein Haus in der Niederen Vorstadt zw. Nickel Beck und Grundmann, kauft in dieser Zeit vom Gerber Kolb ein Haus in der Niederen Vorstadt zw. Paul Gerber und der Frankin, wird zwischen 1500 I 25 und 1501 I 21 Nachbar des Gerbers Heinz Greinsdorfer, der das Haus des Paul Gerber kauft, und übergibt zw. 1514 117 und 1516 VII 4 sein Haus in der Niederen Vorstadt seinen beiden Söhnen Ei-sack und Mendel. B a r a c h, Rabbiner (Barach Rabij, Rabie Jud) kauft zw. 1518 V18 und 1519 V 27 vom Gottlieb Juden das Häuslein zw. Kaimans und Strunkaus Garten und verkauft zw. 1519 V 27 und 1522 V 2 dem Paul Herold sein Häusel in der Niederen Vorstadt neben dessen Garten. Bulma Jud (Bulma Jud, Bulman Jud, Bulnar Jud) kauft zw. 1471III15 und 1472 IV 1 von Jakob Czrt ein Haus in der Pfauengasse zw. dem Pisaczka und Luzil Schneider, wird zw. 1476 II 2 und 1479 III 3 zweimal als Hausnachbar in der Pfauengasse erwähnt und verkauft zw. 1481 X 19 und 1483 IV 30 dem Linhart Schuster sein Haus in der Pfauengasse zw. dem Grafen und Luzil Schneider. Calman Jud (Calman Jud, Galmon Jud) kauft zw. 1468 II 5 und 1469 XII 30 von Ambrosius Maler ein Haus in der Hottergasse neben dem kleinen Tischer, kauft zw. 1473 VIII 3 und 1475 I 24 von Hans Pfläu-mel ein Haus in der Pfauengasse unter Linhart Kürschner, verkauft zw. 1475 I 24 und 1476 II 2 dem Merten Meienzweig ein Haus in der Pfauengasse ober dem Sighart, ist zw. 1484 X 16 und 1487 II 28 Nachbar des Hesku bzw. Janko Schuster in der Unteren Vorstadt und kauft zw. 1497 XII14 und 1498 112 von Pöschl von Prahn einen Hof in der Niederen Vorstadt neben dem roten Enderle; als sein Eidam wird zw. 1487II28 und 1488X112 Simon Jud genannt. Calman Jud von Brunnersdorf kauft zw. 1506 V 5 und 1510 VI24 von der langen Nähterin ein Häuschen in der Niederen Vorstadt neben Mertens Strunkaus Hof und verkauft zw. 1519 V 27 und 1522 V 2 dem Mathes Seiler sein Häusel neben Paul Herolds Garten. Calmanin Jüdin verkauft zw., 1506 V 5 und 1510 VI 24 dem Juda Juden««in Häusel neben dem Gerber Andres Seifrid. David Jud kauft zw. 1477 und 1479 III 3 von Paul Melzer ein Haus in der Oberen Vorstadt zw. Pletil und Simon Glastrager, das er zw. 1481 X 19 und 1483 IV 30 dem Gregor Blaseisen verkauft, und kauft zw. 1481 X 19 und 1483 IV 30 von Jan Reffler ein Haus in der Unteren Vorstadt ob des Weinolts Hof, das er zw. 1487 II 28 und 1488 XII 2 dem Salomon Juden verkauft. David Jud aus Thüringen kauft zw. 1491112 und 1493 IV 17 vom Kelberhans ein Haus in der Unteren Vorstadt neben Weinolts Hof. David Jud, Arzt, kauft zw. 1514 I 17 und 1516 VII 4 vom Mosche Juden ein Häusel, verkauft zw. 1516 VII 4 und 1517 V 30 dem Andres Wagner sein Häusel in der Niederen Vorstadt neben dem Büttner Opitzer, wird zw. 1518 V 18 und 1519 V 27 als Nachbar in der Niederen Vorstadt erwähnt und verkauft zw. 1522 V 2 un'd 1523 IV 8 dem Jörg Schlesinger sein Haus zw. Peter Kirschbaum und Kaspar Schmid. David Jud, Schwertfeger, kauft zw. 1506 V 5 und 1510 VI 24 vom Hans Haueisen ein Häuschen im Trunkenen Viertel und verkauft dieses zw. 1513 V 18 und 1514 I 17 dem Steinme'tz Jörg Schremmel. Eisack Jud (Eisak Beutlers Sohn) erhält zw. 1514 I 17 und 1516 VII 4 von seinem Vater (Abraham 299